بررسی جریان های مذهبی گیلان در دوره صفوی

شرایط جغرافیایی و آب و هوایی گیلان در طول تاریخ یکی از علت های اصلی ناکامی فاتحان تاریخی در دستیابی به این منطقه بوده است. نفوذ اسلام نیز از این قاعده مستثنی نبود و ترویج و گسترش دین اسلام از قرن سوم هجری در این منطقه شروع شد. حضور مخالفان شیعی مذهب خلفای عباسی به این منطقه سبب آشنایی و گرویدن مردم این سرزمین به اسلام و در ادامه با مذهب تشیع زیدیه شد. جور و ستم حاکمان محلی یا نمایندگان خلفا در سرزمین گیلان و دیلمان یکی از دلیل های اصلی ایجاد جنبش ها و مبارزات مذهبی بود. در بررسی حکومت صفویان، مذهب و نیروهای وابسته به آن نقش عمده ای ایفا می کنند، در واقع حکومتی که شاه اسماعیل اول در 907 هجری تأسیس کرد، حکومتی مذهبی، بر پایه شاخص های دینی موجود در جامعه بود. حاکمان صفویه توانستند با اتکا بر نهاد دین روند شکل گیری قدرت دنیوی خود را تسریع بخشند. نقش دین و مذهب در شکل گیری، رسمی شدن، تداوم و استمرار و سرانجام فروپاشی دولت صفویه کاملا نمایان است. با توجه به تاثیر دراز مدت مذهب در عصر صفویه و تعدیل و تحولاتی که در آن روی داد، نشان می دهد که تأثیر گذارترین مساله در حکومت صفویان، مذهب و نهاد دین بود. با به قدرت رسیدن کیاییان (آل کیا) که در مذهب خود یعنی شیعه زیدی سخت تعصب داشتند، جریان های مذهبی دیگر مورد آزار و اذیت واقع شدند. ظهور صفویان در قرن دهم هجری، مردم گیلان را که دارای مذهب شیعه زیدی بودند با اعمال زور و اجبار ساکنان این مناطق نیز مانند دیگر نقاط ایران وادار به پذیرش شیعه جعفری نمود.